Trâu trong Tục ngữ, Ca dao - Phạm Văn Thế (MS-K2) Sưu tầm


Rồi thì năm con Chuột cũng qua đi, mang theo những tàn phá khủng khiếp cùng với những đau đớn, mất mát mà dân miền Trung phải chịu đựng. Những cơn bão đi rồi đến, những trận sạc lỡ đất đai như những cơn đại hồng thủy đã vùi dập vùng đất nghèo nàn không thể nào nghèo nàn hơn nữa. Không phải chỉ có thế. Dịch cúm tàu đã gieo biết bao sợ hãi cho tất cả người dân ba miền và cho toàn thế giới. Năm con Trâu đã tới, cũng như niềm hy vọng đang tới. Hy vọng mọi sự sẽ tốt đẹp hơn. Hy vọng để sống. Và trong niềm hy vọng đó, chúng ta trong khoảnh khắc thiêng liêng đón chào xuân đến. Gắng mà vui bên chén trà với mùi hương lài, hương cúc, cùng nhấm nháp vài miếng mứt bí, mứt gừng mà tản mạn một chút về Trâu qua những câu ca dao, tục ngữ được lưu truyền trong dân gian Việt nam.

TỤC NGỮ
Trâu là một trong những gia súc rất gần gủi với dân Việt và nhất là nông dân tay lấm, chân bùn. Bởi thế nên Trâu được nhắc nhở rất nhiều trong tục ngữ. Chắc chắn sẽ có nhiều thiếu sót. Rất mong các bạn bổ túc cho.

Muốn giàu nuôi trâu cái, muốn lụn bại nuôi bồ câu.

Trâu già thích gặm cỏ non

Trâu ngờ ăn cỏ béo

Trâu dắt ra, bò dắt vào

Trâu ho bằng bò rống

Trâu khoẻ chẳng lo cày trưa
Sẩy đàn tan nghé

Trâu bò ở với nhau quen chuồng quen chỏi, người ở với nhau inh ỏi đủ điều
Trâu lành không ai mặc cả, trâu ngã lắm gã cầm dao

Củ năng bùi thịt có ngày mất trâu

Trâu trắng đi đâu mất mùa đến đó (trâu bạch tạng )

Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã. (Trâu ngựa tìm nhau).

Trâu tìm cọc, cọc không tìm trâu
Chết lỗ chân trâu

Ăn thuốc bán trâu ăn trầu bán ruộng

Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết

Con trâu là đầu cơ nghiệp

Trâu ra, mạ vào

Cứt trâu để lâu hóa bùn
Trâu bò được ngày phá đỗ, con cháu được ngày giỗ ông
 
Để xem tướng, tục ngữ có những câu:
 
Béo như trâu trương

Dai như trâu đái

Ruộng sâu trâu nái không bằng con gái đầu lòng

Lộn con toán bán con trâu

Trâu quá sá, mạ quá thì
Con gái mười bảy bẻ gãy sừng trâu

Mua trâu xem vó, lấy vợ xem nòi
Có ăn có chọi mới gọi là trâu
Trâu chậm uống nước đục

Thà làm đầu gà hơn làm đuôi trâu

Mặc ai nói, mặc ai khuyên bảo, cũng chẵng thèm nghe:


Ðàn gảy tai trâu
Trâu chết mặc trâu, bò chết mặc bò, củ tỏi giắt lưng

Trâu còn có trí nhớ rất tốt:

Lạc đường nắm đuôi chó, lạc ngõ nắm đuôi trâu
Trâu bẩy năm còn nhớ chuồng

Để chọn được trâu tốt, lái trâu dựa vào những câu tục ngữ sau:

Mua trâu xem vó, mua chó xem chân
Trâu thịt thì gầy trâu cầy thì béo

Trâu teo heo nở

Cống làng Tò, trâu bò làng Hệ
Trâu tỏi, bò gừng
Bụng trâu làm sao, bụng bò làm vậy
Trâu cổ cò, bò cổ giải
Trâu hoa tai, bò gai sừng

Trâu chóp tóc, bò mũi mấu…
Trâu nghiến hàm, bò bạch thiệt
Chùn đùi, thắt quản, ngắn đuôi,sừng to móng hến thì nuôi đúng rồi

Cao đầu thấp hậu thì tậu liền tay,cao vây, nhỏ sống thì rộng đường cày

 
ĐỒNG GIAO
Đồng dao là những câu vè thường được bọn trẻ con trong làng, trong xã, hò hát trong những ngày lễ hội.

Ông giẳng ông giăng,

Xuống chơi với tôi,

Có bầu có bạn,

Có ván cơm xôi,

Có nồi cơm nếp,

Có nếp bánh chưng,

Có lưng hũ rượu,

Có chiếu bám đu,

Thằng cu xí-xóa,

Bắt trai bỏ giỏ,

Cái đỏ ẵm em,

Đi xem đánh cá,

Có rá vo gạo,

Có gáo múc nước,

Có lược chải đầu,

Có trâu cày ruộng,

Có muống thả ao,

Ông sao trên trời

Nghé hành nghé hẹ

Có khôn theo mẹ

Có khéo theo đàn

Chớ có chạy quàng

Có ngày lạc mẹ

Việc nhẹ phần con

Kéo nỉ kéo non

Kéo đến quanh tròn

Mẹ con ta nghỉ

Trời mưa lâm râm

Cây trâm có trái

Con gái có duyên

Đồng tiền có lỗ

Bánh tổ thì ngon

Bánh dòn thì béo

Cái kéo thợ may

Cái cày làm ruộng

Cái xuổng đắp bờ

Cái lờ đơm cá

Cái ná bắn chim

Cái kim may áo

Cái giáo đi săn

Cái khăn bịt đầu

Cái cầu đi chợ

Có vợ đàn ông

Có chồng con gái

Cái trái mù u

Ông cu đi câu

Để trâu ăn lúa

Bắt được chặt đầu, chặt đầu đuôi

Còn hai con mắt đem nuôi mẹ già.

Bong bóng thì chìm,
Gỗ lim thì nổi.

Đào ao bằng chổi,
Quét nhà bằng mai.

Hòn đá giẻo dai,
Hòn xôi rắn chắc.

Gan lợn thì đắng,
Bồ hòn thì bùi.

Hương hoa thì hôi,
Nhất thơm thì cú.

Đàn ông to vú,
Đàn bà rậm râu.

Hay cắn thì trâu,
Hay cày thì chó

Gió nam ào ạt
Gốc cây nằm mát

Chẻ lạt đứt tay,
Đi cày trâu húc

Đi xúc phải cọc,
Đi học thầy đánh

Đi gánh đau vai,
Nằm dài nhịn đói


Nam mô Bồ Tát

Chẻ lạt đứt tay

Đi cày trâu húc

Đi súc phải cọc

Đi học thày đánh

Đi gánh đau vai

Nằm dài nhịn đói
 
CA DAO
Trong dân gian, những câu ca dao nhắc nhở đến Trâu nhiều lắm, không thể nào kể siết. Mong các bạn bổ túc thêm.

Cù cu tát nước ao bèo

Mai dẫn trâu lên trại, ai rèo cho mi


Lao xao gà gáy rạng ngày

Vai vác cái cày, tay dắt con trâu
Bước chân xuống cánh đồng sâu

Mắt nhắm mắt mở, đuổi trâu ra cày

Mồng bảy tháng bảy mưa Ngâu

Con trời lấy chú chăn trâu cũng buồn


 
Tháng giêng là tháng ăn chơi

Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà

Tháng ba thì đậu đã già

Ta đi ta hái về nhà phơi khô

Tháng tư đi tậu trâu bò

Để ta sắm sửa làm mùa tháng năm…


 
Ba vợ bảy nàng hầu

Đêm nằm chuồng trâu, gối đầu bằng chổi.


Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta
Cấy cày vồn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy ai mà quản công
Bao giờ cây luá còn bông
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn

Trâu kia kén cỏ bờ ao.

Anh kia không vợ đời nào có con


 
Trâu kia chết để bộ da

Người chết để tiếng xấu xa muôn đời


 
Trâu năm, sáu tuổi còn nhanh

Bò năm, sáu tuổi đã tranh về già
 


Rủ nhau đi cấy đi cày

Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu

Trên đồng cạn, dưới đồng sâu

Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa


 
 
Trâu ta ăn cỏ đồng ta,

Đừng ham cỏ tốt ăn qua đồng người.

Hàng ta, ta bận cũng tươi,

Ham chi hàng ngoại, kẻ cười người chê


 
Chẳng tham lắm ruộng nhiều trâu.

Chỉ ham ông lão tốt râu mà hiền


 
Đường về đêm tối canh thâu.

Nhìn anh tôi tưởng con trâu đang cười

Dù ai buôn đâu bán đâu
Mồng mười tháng tám chọi trâu thì về

Dù ai buôn bán trăm nghề

Mồng mười tháng tám trở về chọi trâu


Trâu ơi ta bảo trâu nầy

Trâu ăn cho béo trâu cày cho sâu

Ở đời khôn khéo chi đâu.

Chẳng qua cũng chỉ hơn nhau chữ cần

Trai thì cày ruộng khiển trâu.

Gái thì phải biết bổ cau têm trầu


 
Trăm năm còn có gì đâu.

Chữ trầu liền với chữ trâu một vần


 
Của chua ai nấy cũng thèm

Em cho chị mượn chồng em vài ngày.

Chồng em đâu phải trâu cày.

Mà cho chị mượn cả ngày lẫn đêm


 
Dầu bông bưởi, dầu bông lài

Xức vô tới tết còn hoài mùi cứt trâu


 
Đàn đâu mà gảy tai trâu,

Đạn đâu bắn sẻ, gươm đâu chém ruồi


 
Chẳng qua số phận long đong.

Cột trâu trâu đứt, cột tròng tròng trôi


 
Lao xao gà gáy rạng ngày
Vai vác cái cày, tay dắt con trâu.

Bước chân xuống cánh đồng sâu

Mắt nhắm mắt mở đuổi trâu đi cày.

Ai ơi! Bưng bát cơm đầy.

Nhớ công hôm sớm cấy cày cho chăng

Trời mưa gió rét đùng đùng

Bố con ông Nùng đi gánh phân trâu.

Gánh về trồng bí trồng bầu

Trồng ngô trồng lúa trồng rau trồng cà


Nước giữa dòng chê trong chê đục

Vũng trâu đầm hì hục khen ngon


 
Tuổi sửu con trâu kềnh càng,

Cày chưa đúng buổi lại mang cày về

Nghé ơi ta bảo nghé này

Nghé ăn cho béo nghé cày cho sâu

Ở đời khôn khéo chi đâu

Chẳng qua cũng chỉ hơn nhau chữ cần


 
Thằng bờm có cái quạt mo

Phú ông xin đổi ba bò chín trâu


Chú Cuội ngồi gốc cây đa

Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời

Cha còn cắt cỏ trên trời

Mẹ còn cưỡi ngựa đi mời quan viên


 
Lái trâu, lái lợn, lái bò

Trong ba anh ấy chớ nghe anh nào


 
Thật thà như thể lái trâu,

Yêu nhau như thể nàng dâu mẹ chồng.

Hỡi cô cắt cỏ bên đồng

Nuôi trâu cho béo làm giàu cho cha

Giàu thì chia bảy chia ba

Thân em là gái được là bao nhiêu?


 
Ba vợ bảy nàng hầu

Đêm nằm chuồng trâu, gối đầu bằng chổi.


Trâu anh con cưỡi con dòng

Có con đi trước lòng thòng theo sau.


 
Con trâu có một hàm răng

Ăn cỏ đồng bằng uống nước bờ ao

Thời sống mày đã thương tao

Bây giờ mày chết cầm dao xẻ mày

Thịt mày tao nấu linh đình
Da mày bịt trống tụng kinh trong chùa

Sừng mày tao tiện con cờ

Làm dao, cán mác, lược dày, lược thưa…


 
Trâu ta ăn cỏ đồng ta

Tuy rằng cỏ cụt nhưng mà cỏ thơm


 
Thứ nhất vợ dại trong nhà.

Thứ nhì trâu chậm, thứ ba rựa cùn

Vợ dại thì đẻ con khôn.

Trâu chậm lắm thịt, rựa cùn chịu băm

Trâu chậm thời anh bán đi.

Dao cùn đánh lại vợ thì làm sao”


 
Trâu buộc thì ghét trâu ăn.

Quan võ thì ghét quan văn dài quần


 
Trâu khỏe chẳng lọ cày trưa.

Mạ già ruộng ngấu không thua bạn điền


 
Em như ngọn cỏ phất phơ

Anh như con nghé nhởn nhơ giữa đồng

Ông giăng mà lấy bà sao.

Đến mai có cưới cho tao miếng giầu.

Có cưới thì cưới con trâu.

Chớ cưới con nghé nàng dâu không về


 
Công anh chăn nghé đã lâu

Bây giờ nghé đã thành trâu ai cày?


 
Tậu trâu cưới vợ làm nhà.

Cả ba việc ấy đều là khó thay


Mười năm cắp sách theo thầy.

Năm thứ mười một vác cày theo trâu


 
Chồng dữ thì em mới rầu

Mẹ chồng mà dữ giết trâu ăn mừng


 
Thiệt tình hỏng phải ba hoa.

Hôm qua tui thấy con gà đá trâu.

Gà đá trâu bao lâu mới thắng

Trâu đá gà què cẳng con trâu


 
Trên đồng cạn dưới đồng sâu.

Chồng cầy vợ cấy con trâu đi bừa


 
Đêm qua kẻ trộm vào nhà.

Làm thinh chợp mắt để mà mất trâu.

Nằm đây chớ chẳng ngủ đâu

Thức mà giữ lấy con trâu con bò.

Nằm đây nào đã ngủ cho.

Thức mà giữ lấy con bò con trâu


 
Đời vua Thái Tổ Thái Tông.

Lúa mọc đầy đồng trâu chẳng buồn ăn

Em là con gái nhà giàu

Mẹ cha thách cưới ra màu xinh sao

Cưới em tám vạn trâu bò

Bảy vạn dê lợn, chín vò rượu tăm


 
Trên trời có đám mây xanh.

Ở giữa mây trắng chung quanh mây vàng.

Ước gì ta lấy được nàng

Hà Nội Nam Định sửa đàng rước dâu.

Thanh Hóa cung đốn trầu cau

Nghệ An thì phải thui trâu mổ bò.


Bao giờ cho đến tháng ba,

Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng.

Hùm nằm cho lợn liếm lông ,

Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi

Nắm xôi nuốt trẻ lên mười

Con gà, be rượu nuốt người lao đao

Lươn nằm cho trúm bò vào

Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô

Lúa mạ nhảy lên ăn bò.

Cỏ năn, cỏ lác rình mò bắt trâu

Gà con đuổi bắt diều hâu

Chim ri đuổi đánh vỡ đầu bồ nông

Mình rằng mình quyết lấy ta.

Để ta hẹn cưới hăm ba tháng này.

Hăm ba nay đã đến ngày.

Ta hẹn mình rày cho đến tháng giêng

Tháng giêng năm mới chưa nên

Ta hẹn mình liền cho đến tháng hai.

Tháng hai có đỗ có khoai

Ta lại vật nài cho đến tháng tư.

Tháng tư ngày chẳn tháng dư

Ta lại chần chứ cho đến tháng năm.

Tháng năm là tháng trâu đầm

Ta hẹn mình rằng tháng sáu mình lên.

Tháng sáu lo chửa kịp tiền

Bước sang tháng bảy lại liền mưa ngâu.
Tháng bảy là tháng mưa ngâu

Bước sang tháng tám lại đầu trăng thu

Tháng tám là tháng trăng thu

Bước sang tháng chín mù mù mưa rơi.

Tháng chín là tháng mưa rươi

Bước sang tháng mười đã đãi mưa đông

Quanh đi quản lại em đã có chồng

Như chim trong lồng như cá cắn câu


Chăn trâu đốt lửa trên đồng

Rạ rơm thì ít, gió đông thì nhiều

Mải mê đuổi một con diều

Củ khoai nướng để cả chiều thành tro

Thương nhau vì nợ vì duyên

Trâu đôi chi đó, thổ điền chi đây


 
Trâu anh con cưỡi con dòng,

Lại thêm con nghé cực lòng thằng chăn.
 


Nghĩ xa rồi lại nghĩ gần

Làm thân con nhện mấy lần vương tơ

Về đâu trong đục mà chờ

Hoa thơm mất tuyết, nương nhờ vào đâu

Số em giàu, lấy khó cũng giàu

Số em nghèo chín đụn mười trâu cũng nghèo

Phải duyên phải kiếp thì theo

Giàu ăn khó chịu, lo gì mà lo


 
Lao xao gà gáy rạng ngày

Vai vác cái cày, tay dắt con trâu.

Bước chân xuống cánh đồng sâu

Mắt nhắm mắt mở đuổi trâu đi cày.

Ai ơi! bưng bát cơm đầy

Nhớ công hôm sớm cấy cày cho chăng
 


Anh về bán ruộng cây da

Bán cặp trâu già, mới cưới đặng em

Bước sang tháng sáu giá chân,

Tháng một nằm trần bức đổ mồ hôi.

Con chuột kéo cầy lồi lồi,

Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong.

Vườn rộng thì thả rau rong.

Ao sâu giữa đồng, vãi cải làm dưa.

Đàn bò đi tắm đến trưa,

Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương.

Voi kia nằm ở gặm giường,

Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn.

Chuồn kia thấy cám liền ăn,

Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua.

Trời mưa cho mối bắt gà,

Thòng-đong cân-cấn đuổi cò lao xao.

Lươn nằm cho trúm bò vào,

Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô.

Thóc giống cắn chuột trong bồ,

Một trăm lá mạ đuổi vồ con trâu.

Chim chích cắn cổ diều hâu,

Gà con tha quạ biết đâu mà tìm.


Con kiến mày kiện củ khoai,

Mày chê tao khó lấy ai cho giầu.

Nhà tao chín đụn mười trâu,

Lại thêm ao cá bắt cầu rửa chân.


 
Ầu ơ... Ví dầu ví dẫu ví dâu

Ví qua ví lại ví trâu vô chuồng


 
Hò ơ.. (chớ) Bớ này anh nó ơi

Số phận em giao phó cho trời xanh

Lấy anh em không lấy,

Nhưng dạ cũng không đành làm ngơ

Vốn em cũng chẳng bơ thờ
Em đã hằng chọn trong lóng đục,

Nhưng vẫn còn chờ nợ duyên

Vốn em muốn lấy ông thầy thuốc cho giàu sang,

Nhưng lại sợ ổng hay gia hay giảm

Em muốn lấy ông thầy pháp cho đảm,

Nhưng lại sợ ổng hét la ghê gốc

Em muốn lấy chú thợ mộc,

Nhưng lại sợ chú hay đục khoét rầy rà

Em muốn lấy anh thợ cưa cho thật thà,

Nhưng lại sợ trên tàn dưới mạt
Em muốn lấy người hạ bạc,

Nhưng lại sợ mang lưới mang chài

Em muốn lấy anh cuốc đất trồng khoai,

Nhưng lại sợ ảnh hay đào hay bới

Em cũng muốn chọn anh thợ rèn kết ngỡi,

Nhưng lại sợ ảnh nói tức nói êm

Bằng lấy anh đặt rượu làm men,

Thì lại sợ ảnh hay cà riềng cà tỏi

Em muốn lấy ông nhạc công cho giỏi,

Nhưng lại sợ giọng quyển giọng kèn

Em muốn lấy thằng chăn trâu cho hèn,

Nhưng lại sợ nhiều điều thá ví

Em muốn lấy anh lái buôn thành thị,

Nhưng lại sợ ảnh kêu mắc rẻ khó lòng

Em muốn lấy anh thợ đóng thùng,

Nhưng lại sợ ảnh kêu trật niền trật ngổng

Em muốn lấy ông Hương ông Tổng,

Nhưng lại sợ việc trống việc gông

Em muốn lấy anh hàng gánh tay không,

Nhưng lại sợ đầu treo đầu quảy

Em muốn lấy chú hàng heo khi nãy,

Nhưng lại sợ chú làm lộn ruột lộn gan

Em muốn lấy anh thợ đát thợ đan,

Nhưng lại sợ ảnh hay bắt phải bắt lỗi

Em muốn lấy anh hát bè hát bội,

Nhưng lại sợ giọng rỗi giọng tuồng

Em muốn lấy anh thợ đóng xuồng,

Nhưng lại sợ ảnh hay dằn hay thúc...

Hò ơ.. (chớ) Mấy lời trong đục chẳng dám nói ra
Có thầy giáo tập dạy trong làng xa, hay dạy hay răn

So đức hạnh chẳng ai bằng, lại con nhà nho học

Sử kinh thầy thường đọc, nên biết việc thánh hiền

Gặp nhau em kết liền, không chờ chẳng đợi... (ờ)
Hò ơ.. (chớ) Không chẳng chờ chẳng đợi phỉ nguyền phụng loan
 


Ai cũng gặt lúa đỏ đuôi

Chàng về mà đập, mà phơi kịp ngày

Ai mà giã gạo ba chày

Giã sao cho trắng, gửi ngay cho chàng

Sẵn tiền mua bạc mua vàng

Sẵn tiền sắm áo cho chàng trẩy kinh

Sáng trời chàng mới tập binh

Em ngồi vò võ, một mình em lo

Ruộng nương không ai cày cho

Trâu bò, gà, lợn em lo dường nào!

Ruộng người cày cấy xôn xao

Ruộng nhà cỏ mọc lên cao lồng ngồng

Người ta có vợ có chồng

Cỏ cao, mạ úa nhưng lòng vẫn vui

Nhà ta chỉ có em thôi

Ruộng cạn mạ úa em ngồi em lo

Ai ơi uống rượu thì say

Bỏ ruộng trâu cày bỏ giống ai gieo.


 
Anh đánh thì tôi chịu đòn

Tánh tôi hoa nguyệt mười con chẳng chừa

Anh đánh thì tôi xin thưa

Tánh tôi hoa nguyệt chẳng chừa được đâu

Ăn quen chừa được chẳng lâu

Lệ làng làng bắt mất trâu mặc làng


 
Ba vợ bảy tám nàng hầu

Đêm nằm chuồng trâu, gối đầu bằng chổi.
 


Anh em bất nghĩa chi khèo

Anh dữ như mèo tôi lại như trâu


 
Cầm trâu cầm áo cầm khăn

Cầm dây lưng lụa, xin đừng cầm em !

Túi vóc mà thêu chỉ hồng

Têm trầu cánh phượng cho chồng đi thi

Một mai chồng đỗ, vinh quy

Võng anh đi trước, em thì võng sau

Tàn quạt, hương án theo hầu

Vinh quy bái tổ, giết trâu ăn mừng!


 
Cái kiến mà kiện củ khoai

Mày chê tao khó, lấy ai cho giầu

Nhà tao chín đụn mười trâu

Lại thêm ao cá, bắc cầu rửa chân


 
Chẳng tham lắm ruộng nhiều trâu

Tham vì ông lão tốt râu mà hiền

Chẳng tham ruộng cả ao liền

Tham vì cái bút cái nghiên anh đồ.

Chẳng tham nhà ngói ba tòa

Tham vì một nỗi mẹ cha hiền lành

Cưới nàng anh toan dẫn voi

Anh sợ quốc cấm nên voi không bàn.

Dẫn trâu sợ họ máu hàn

Dẫn bò sợ họ nhà nàng co gân.

Miễn là có thú bốn chân

Dẫn con chuột béo mời dân mời làng.


 
Con cá rô thia ẩn bóng chân trâu

Một trăm quân tử tới câu cũng chẳng màng.


Con tằm nó ăn lá dâu

Có khi ăn mất cả trâu lẫn bò


 
Con vợ khôn lấy thằng chồng dại

Như bông hoa lài cặm bãi cứt trâu

Em thì canh cửi việc nhà

Nuôi anh ăn học đăng khoa bảng vàng

Trước là vinh hiển tổ đường

Bõ công đèn sách lưu hương con nhà

Rước vinh quy về nhà bái tổ

Ngả trâu bò làm lễ tế vua

Họ hàng ăn uống say sưa

Hàng Tổng hàng Huyện mừng cho ông Nghè


 
Dưa gang một chạp thì trồng

Chiêm cấy trước tết thì lòng đỡ lo

Tháng hai đi tậu trâu bò

Cày đất cho ải mạ mùa ta gieo


 
Được voi to trâu bò chẳng kể

Hoa lan hoa huệ mới kể là hoa

Một lời đã trót nói ra

Dẫu cho bốn ngựa khó mà đuổi theo


 
Cưới em tám vạn trâu bò

Bảy vạn dê lợn, chín vò rượu tăm


 
Hòn đá cheo leo,

Con trâu trèo, con trâu trợn

Con ngựa trèo, con ngựa đổ.

Anh thương em lao khổ

Tận cổ chí kim,

Anh thương em khó kiếm khôn tìm.

Cây kim luồn qua sợi chỉ,

Sự bất đắc dĩ phu mới lìa thê,

Nên hay không nên, anh ở em về,

Đừng giao, đừng kết, đừng thề mà vương.


 
Lao xao gà gáy rạng ngày

Vai vác cái cày, tay dắt con trâu.

Bước chân xuống cánh đồng sâu

Mắt nhắm mắt mở đuổi trâu đi cày

Ai ơi! bưng bát cơm đầy

Nhớ công hôm sớm cấy cày cho chăng?


 
Làm ruộng có trâu làm giầu có vợ

Làm ruộng có trâu làm dâu có chồng

Một huyền hai lái chẳng xong

Một chĩnh hai gáo đừng nong tay vào


 
Mật ngọt rớt xuống thau đồng

Những lời anh nói cho lòng em say

Một trâu anh sắm đôi cày

Một chàng đôi thiếp có ngày oan gia!

Chàng ơi! chàng cho em ra

Nhẽ đâu một ổ đôi gà ấp chung.

Một rằng mình quyết lấy ta

Ta về bán cửa bán nhà mà đi

Ta về bán núi Ba Vì

Bán chùa Hương Tích, Phật đi làu làu

Ta về bán hết ngựa trâu

Bán hột thầu dầu, bán trứng gà ung

Bán ba mươi sáu Thổ công

Bán ông Hành Khiển, vợ chồng Táo Quân

Bán từ giờ Ngọ giờ Dần

Giờ Tí giờ Sửu giờ Thân giờ Mùi

Ta về bán cả que cời

Bán tro đun bếp bán trăm khêu đèn

Ta về bán trống bán kèn

Có gì bán hết, lấy tiền cưới em


 
Trăm năm cơ hội tình cờ,

Đàn cầm anh gãy, câu thơ anh đề.

Muốn cho thuận nẻo đi về,

Anh sang làm rể, em về làm dâu.

Số giàu lấy khổ cũng giàu,

ố nghèo chín đụn mười trâu cũng nghèo.

Phải duyên phải kiếp thì theo,

Khuyên em chớ nghĩ giàu nghèo làm chi.

Em ơi! chữ vị là vì,

Chữ dục là muốn, chữ tùy là theo,

Ta đã yêu nhau tam tứ núi cũng trèo,

Thất bát giang cũng lội, tam thập đèo cũng qua

Hút sách là chuyện chẳng lành

Trâu bò vườn ruộng hoá thành khói mây


Bao giờ đồng ruộng thảnh thơi

Nằm trâu thổi sáo vui đời Thuấn Nghiêu


Anh là con trai học trò

Em mà thách đố anh lo thế nào?

Em khoe em đẹp như sao

Để anh lận đận ra vào đã lâu

Mẹ em thách cưới cho nhiều

Thử xem anh nghèo có cưới được không?

Nghèo thì bán bể bán sông

Anh cũng cố cưới, lấy công ra vào

Cưới em trăm tám ông sao

Trăn tấm lụa đào, mười cót trầu cau

Cưới em một trăm con trâu

Một nghìn con lợn, bồ câu tám nghìn

Cưới em tám vạn quan tiền

Để làm lễ tế gia tiên ông bà

Cưới em một chĩnh vàng hoa

Mười chum vàng cốm, bạc là trăm cong

Cưới em ba chum mật ông

Mười thùng mỡ muỗi, ba nong quýt dầy

Họ hàng ăn uống no say

Mười ngày rồng rã, mặc rầy xướng ca

Tiếng đồn đã khắp gần xa

Sơn Tây, Hà Nội, đồn ta lấy mình

Tiếng đồn Nam Định, Ninh Bình

Bắc Ninh thành Lạng đồn mình lấy ta

Cù cu tát nước ao bèo

Mai dẫn trâu lên trại, ai rèo cho mi

Lao xao gà gáy rạng ngày

Vai vác cái cày, tay dắt con trâu

Bước chân xuống cánh đồng sâu

Mắt nhắm mắt mở, đuổi trâu ra cày

Để kết thúc bài sưu tầm nầy, qua đây chúng tôi cũng xin được gởi đến Thầy Cô cùng Thân Hữu trong gia đình NLS Bình Dương một mùa xuân vạn sự kiết tường, khang an trường thọ và hẹn gặp lại một ngày rất gần. Tình Thân.

Phạm Văn Thế (MS-K2)
Xuân Tân Sửu 2021
  • Sưu Tầm
  • Trâu trong Tục ngữ, Ca dao - Phạm Văn Thế (MS-K2) Sưu tầm